Obowiązujące od dwóch dni Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1150 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie propagowania sprawiedliwości i przejrzystości dla użytkowników biznesowych korzystających z usług pośrednictwa internatowego jest istotnym aktem dla branży pośrednictwa internetowego.

 

 

Skąd pomył?

Stosowanie przepisów rozporządzenia przez platformy internetowe czy podmioty odpowiadające za wyszukiwarki internetowe ma przede wszystkim na celu, jak wskazano w tytule rozporządzenia, propagować sprawiedliwość, a więc równe szanse przedsiębiorców w dotarciu do klientów końcowych za pomocą m.in. wyszukiwarek internetowych czy też portali aukcyjnych.

Jak wskazuje się w motywie drugim rozporządzenia „usługi pośrednictwa internetowego mogą mieć zasadnicze znaczenie dla sukcesu komercyjnego przedsiębiorstw korzystających z takich usług w celu dotarcia do konsumentów. Aby w pełni wykorzystać korzyści płynące z gospodarki platform internetowych, ważne jest zatem, aby przedsiębiorstwa mogły ufać usługom pośrednictwa internetowego, w ramach których nawiązują stosunki handlowe”.

Nadto zgodnie z art. 1 ust. 1 Rozporządzenia jego celem jest „przyczynianie się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez ustanowienie przepisów w celu zapewnienia, aby użytkownikom biznesowym korzystającym z usług pośrednictwa internetowego i użytkownikom korzystającym ze strony internetowej w celach biznesowych w odniesieniu do wyszukiwarek internetowych zapewniono odpowiednią przejrzystość, sprawiedliwość i możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń„.

Kogo dotyczą przepisy?

Nowe, sprawiedliwe zasady mają zastosowanie do (art. 1 ust. 2):

• usług pośrednictwa internetowego
• wyszukiwarek internetowych

które są dostarczane lub których dostarczenie jest oferowane:

• użytkownikom biznesowym
• użytkownikom korzystającym ze stron internetowych w celach biznesowych.

Dla zastosowania przepisów rozporządzenia nie będzie miało znaczenia, czy podmioty te mają swoją siedzibę w Unii Europejskiej. Istotnym jest, aby oferowały towary lub usługi konsumentom znajdującym się w Unii.

Rozporządzenie 2019/1150 definiuję użytkownika biznesowego jako każdą oznaczoną osobę prywatną działającą w celach handlowych lub zawodowych lub każdą osobę prawną, która poprzez usługi pośrednictwa internetowego oferuje konsumentom towary lub usługi w celach związanych z jej działalnością handlową, gospodarczą, rzemieślniczą lub zawodową (art. 2 pkt 1).

Co ważne usługa pośrednictwa internetowego są takie usługi, które spełniają wszystkie następujące wymogi:

 

• stanowią usługę społeczeństwa informacyjnego w rozumieniu Dyrektywy 2015/1535,  która u nas implementowała została poprzez ustawę o świadczeniu usług droga elektroniczną (art. 2 pkt 4);
• umożliwiają użytkownikom biznesowym oferowanie towarów lub usług konsumentom, z zamiarem ułatwienia inicjowania transakcji bezpośrednich między tymi użytkownikami biznesowymi a konsumentami, niezależnie od tego, gdzie te transakcje są ostatecznie zawierane;
• są świadczone użytkownikom biznesowym na podstawie stosunków umownych między dostawcą tych usług a użytkownikami biznesowymi, którzy oferują towary lub usługi konsumentom.

 

Czym jest plasowanie towarów i usług?

Zgodnie z motywem 24 plasowanie „należy rozumieć jako względną widoczność ofert użytkowników biznesowych lub wagę nadawaną wynikom wyszukiwania w formie, w jakiej są one prezentowane, organizowane lub komunikowane przez dostawców usług pośrednictwa internetowego lub przez dostawców wyszukiwarek internetowych, która wynika z zastosowania mechanizmów sekwencjonowania algorytmicznego, wystawiania oceny lub opinii, podświetlania wyników lub innych narzędzi wyróżniania, lub też ich kombinacji”.

Definicja ta jest szalenie istotna, gdyż na podstawie art. 5 ust. 1 Rozporządzenia podmioty je stosujące są zobowiązane do określenia w swoich warunkach korzystania z usług główne parametry, od których zależy plasowanie danego produkty czy efektu wyszukiwania, a także muszą wskazać powody, dla których nadano takie, a nie inne znaczenie czynnikom decydującym o wyświetleniu tego, a nie innego towaru/usługi.

Podkreślenia wymaga też to, że żaden przepis Rozporządzenia nie wymaga od dostawców ujawnienia szczegółowego funkcjonowania mechanizmów plasowania, w tym algorytmów (motyw 27):

Dostęp do danych osobowych – na jakich zasadach?

Oprócz powyższych warunków dostawcy usług pośrednictwa internetowego zostali zobowiązani do przedstawienia opisu technicznego i umownego dostępu użytkowników biznesowych do wszelkich danych osobowych lub innych danych, które użytkownicy biznesowi lub konsumenci dostarczają na potrzeby korzystania z usług lub które są generowane w wyniku świadczenia tych usług (art. 9 ust. 1).

Do tej pory zdążyliśmy przyzwyczaić się do konieczności projektowania obowiązków informacyjnych na kanwie RODO, czy to tych bezpośrednich czy pośrednich, a tutaj już obowiązują przepisy nakazujące pewnym podmiotom poinformowanie użytkowników biznesowych o następujących kwestiach:

 

• czy dostawca usług pośrednictwa internetowego ma dostęp do danych osobowych lub innych danych, które użytkownicy biznesowi lub konsumenci dostarczają na potrzeby korzystania z tych usług lub które są generowane w wyniku świadczenia tych usług, a jeśli tak – do jakich kategorii takich danych i na jakich warunkach;
• czy użytkownik biznesowy ma dostęp do danych osobowych lub innych danych dostarczonych przez tego użytkownika biznesowego w związku z korzystaniem przez niego z odnośnych usług pośrednictwa internetowego lub które są generowane w wyniku świadczenia tych usług na rzecz tego użytkownika biznesowego i konsumentów jego towarów lub usług, a jeśli tak – do jakich kategorii takich danych i na jakich warunkach;
• czy użytkownik biznesowy ma dostęp do danych osobowych lub innych danych, w tym w formie zagregowanej, dostarczanych w ramach lub generowanych w wyniku świadczenia usług pośrednictwa internetowego na rzecz wszystkich użytkowników biznesowych i konsumentów ich towarów lub usług, a jeśli tak – do jakich kategorii takich danych i na jakich warunkach;
• czy dane, o których mowa w punkcie pierwszy, są przekazywane stronom trzecim, a w przypadku gdy przekazanie takich danych stronom trzecim nie jest konieczne do właściwego funkcjonowania usług pośrednictwa internetowego, wraz z informacją określającą cel takiego udostępniania danych, jak również możliwości dla użytkowników biznesowych odmowy tego udostępniania danych.

 

Jak widać zakres obowiązkowych informacji jest znaczący. Nie lada wyzwanie stoi przed osobami odpowiedzialnym za opisanie powyższych kwestii w sposób jasny i prostym językiem. Bez dokładnego prześledzenia procesów funkcjonowania usługi pośrednictwa internetowego będzie to nad wyraz trudnym zadaniem.

 

Bez kar, ale z motywacją do działania?

Co ciekawe Rozporządzenie 2019/1150 nie przewiduję administracyjnych kar pieniężnych do których to zostaliśmy przyzwyczajeni przez RODO. Tutaj każde państwo członkowskie zapewnia właściwe i skuteczne egzekwowane, stosowanych od 12 lipca 2020 r., przepisów.

Motywacją do stosowania omówionych przepisów będzie realna możliwość wytoczenia postępowania sądowego przed właściwymi sądami krajowymi. Podmiotami do tego upoważnionymi będą organizację lub stowarzyszenia mające uzasadniony interes w reprezentowaniu użytkowników biznesowych lub użytkowników korzystających ze stron internetowych w celach biznesowych. Postępowania sądowe będą miały na celu powstrzymanie lub zakazanie wszelkich przypadków nieprzestrzegania wymogów ustanowionych we wskazanym rozporządzeniu.

Podsumowanie

Rozporządzenie 2019/1150 poprzez bardzo wysokie wymagania dotyczące informowania użytkowników co do np. reguł plasowania towarów lub wyników wyszukiwania czy też w zakresie dostępu do danych osobowych oraz danych generowanych pokazuję kierunek prawa nowych technologii. Tutaj trzeba być na czasie albo w dużym pośpiechy próbować „łatać” pojawiające się problemy.